10 Dấu hiệu nhận biết hành vi lừa đảo qua tin tuyển dụng

Lừa đảo qua tin tuyển dụng là gì?

Lừa đảo qua tin tuyển dụng hay còn được biết đến là lừa đảo tuyển dụng. Đây là hình thức mà các cá nhân hoặc tổ chức làm giả thông tin tuyển dụng với mục đích lừa đảo người tìm việc.

Mục tiêu của lừa đảo tuyển dụng thường là những sinh viên chưa tốt nghiệp, sinh viên mới ra trường, hoặc những cá nhân khác đang mong muốn tìm kiếm việc làm mà chưa có nhiều kinh nghiệm trong lựa chọn công việc.

Lừa đảo tuyển dụng có nhiều hình thức khác nhau, từ việc thu thập thông tin cá nhân trái phép cho đến những loại hình độc hại khác như chiếm đoạt tài sản và đưa người lao động qua biên giới một cách bất hợp pháp.

Hành vi lừa đảo tuyển dụng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho các ứng viên, bao gồm mất tiền, lãnh đạm tinh thần, mất thời gian và ảnh hưởng đến sự an toàn của các ứng viên.

Những dấu hiệu nhận biết hành vi lừa đảo qua tin tuyển dụng

Sau khi biết được lừa đảo qua tin tuyển dụng là gì và ảnh hưởng tiêu cực của nó đến các ứng viên, StudentJob đã nghiên cứu và tìm hiểu về những dấu hiệu thường thấy của những hành vi lừa đảo tuyển dụng. Sau đây là 10 dấu hiệu nhận biết hành vi lừa đảo qua tin tuyển dụng các ứng viên cần phải biết.

Tin tuyển dụng có nội dung thiếu chuyên nghiệp.

Một tin tuyển dụng có nội dung thiếu chuyên nghiệp là một trong những dấu hiệu lừa đảo tuyển dụng. Bộ phận tuyển dụng được coi là bộ mặt của công ty và doanh nghiệp, các nhà tuyển dụng sẽ phải kiểm tra thông tin tuyển dụng thật kỹ lưỡng trước khi đăng tải.

Ngoài ra, tin tuyển dụng còn phải được các bộ phận liên quan cùng phối hợp để hoàn thiện vì thế tin tuyển dụng của một công ty thường sẽ không mắc phải những lỗi nội dung cơ bản. Vì vậy, khi đọc tin tuyển dụng, bạn hãy lưu ý đến ngữ pháp, cách diễn đạt và cách thức trình bày để nhận biết được thông tin tuyển dụng đó có đáng tin hay không.

Những cá nhân đăng tin tuyển dụng lừa đảo thường sẽ phải thay đổi các chi tiết công việc để đăng tải ở những môi trường và nền tảng khác nhau. Họ thường là những người không có chuyên môn trong lĩnh vực tuyển dụng vì thế rất dễ mắc phải sai lầm trong nội dung tuyển dụng như viết sai chính tả và mắc nhiều lỗi diễn đạt.

Tài khoản đăng tải tin tuyển dụng không đáng tin.

Dấu hiệu lừa đảo tuyển dụng tiếp theo là tài khoản đăng tin tuyển dụng không đáng tin. Dấu hiệu này thường gặp ở những tin tuyển dụng trên nền tảng các mạng xã hội như Facebook, Twitter, v.v. - nơi mà các tài khoản có thể được lập ra một cách dễ dàng chỉ bằng email hoặc số điện thoại.

Theo cách nghĩ thông thường, các nhà tuyển dụng đóng vai trò là bộ mặt của công ty đối với các ứng viên. Vì vậy, họ sẽ phải sử dụng những thông tin xác thực và đáng tin cậy nhằm tạo ra niềm tin với các ứng viên, đồng thời xây dựng nền tảng vững chắc để hỗ trợ công việc tuyển dụng trong tương lai.

Tuy nhiên, những tài khoản lừa đảo tuyển dụng thì ngược lại. Những tài khoản này thường là tài khoản ảo, tương tác thấp, ít thông tin và thường là những tài khoản mới tạo.

Để tránh việc trở thành nạn nhân của lừa đảo tuyển dụng hãy kiểm tra thông tin của tài khoản đăng tin. Nếu nó không có sự liên quan đến một công ty hoặc có vẻ không chính thống, thì hãy cảnh giác với tin tuyển dụng do tài khoản đó đăng tải.

Nhà tuyển dụng yêu cầu đóng phí phỏng vấn hoặc phí khác.

Căn cứ Điều 11 Bộ luật lao động 2019 có quy định về tuyển dụng lao động là "Người lao động không phải trả chi phí cho việc tuyển dụng lao động."

Căn cứ Khoản 1 Điều 7 Nghị định 28/2020/NĐ-CP có quy định "Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động khi thu tiền của người lao động tham gia tuyển lao động."

Như vậy, căn cứ theo Luật lao động và Nghị định Chính phủ thì công ty và doanh nghiệp tuyển dụng lao động không được phép thu bất cứ khoản chi phí nào thông qua tuyển dụng lao động.

Đây là một trường hợp lừa đảo tuyển dụng rõ thấy nhất thay vì chỉ là dấu hiệu lừa đảo tuyển dụng. Khi gặp phải trường hợp này, các ứng viên hãy nhanh chóng báo cáo lại cho đơn vị tuyển dụng trung gian hoặc báo cáo lại với nhóm tuyển dụng trên mạng xã hội mà các ứng viên tham gia.

Nhà tuyển dụng yêu cầu nộp giấy tờ nhân thân hoặc bằng tốt nghiệp bản gốc.

Đây là một dấu hiệu lừa đảo tuyển dụng thường gặp khi công ty muốn trói buộc người làm.

Theo quy định của pháp luật hiện hành tại Việt Nam, doanh nghiệp và công ty không được phép giữ bằng Đại học và Cao đẳng bản gốc của nhân viên.

Nếu có hành vi ép buộc và yêu cầu người sử dụng lao động giao nộp giấy tờ nhân thân và bằng tốt nghiệp bản gốc sẽ bị xử phạt vi phạm theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 9 Nghị định 12/2022/NĐ-CP như sau:

"Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một hoặc nhiều trong các hành vi sau: giữ bản chính giấy tờ tùy thân, văn bằng hoặc chứng chỉ của người lao động khi giao kết hoặc thực hiện hợp đồng lao động."

Như vậy, việc yêu cầu ứng viên nộp giấy tờ tuỳ thân hoặc bằng tốt nghiệp bản gốc để phục vụ tuyển dụng là hoàn toàn vi phạm pháp luật. Khi gặp phải trường hợp này, các ứng viên hãy nhanh chóng báo cáo lại cho đơn vị tuyển dụng trung gian hoặc báo cáo lại với nhóm tuyển dụng trên mạng xã hội mà các ứng viên tham gia.

Tin tuyển dụng với mức lương cao nhưng không yêu cầu kinh nghiệm.

Đây là một dấu hiệu lừa đảo tuyển dụng rất dễ thấy và thường bắt gặp ở những hội nhóm tuyển dụng trên mạng xã hội. Gần đây và nổi trội nhất là các vụ lừa đảo tuyển dụng CTV Shopee.

Với mục đích đánh vào tâm lý của các sinh viên mới ra trường và những người làm trái ngành. Những tin tuyển dụng lừa đảo này thường chú trọng nói đến mức lương, đãi ngộ tốt cao hơn mặt bằng trung bình của các công ty khác trong khi lại không yêu cầu kinh nghiệm làm việc từ các ứng viên.

Thêm nữa, những tin tuyển dụng này cũng có tần suất đăng tuyển rất nhiều trên mạng xã hội. Đó là một nghịch lý khi một công việc "việc nhé lương cao" hay còn gọi là hiếm thấy được đăng tuyển nhiều như vậy.

Do đó, ứng viên hãy cẩn trọng với các tin tuyển dụng công việc với một mức lương cực cao mà không yêu cầu kinh nghiệm làm việc.

Tin tuyển dụng được đăng với những thông tin mập mờ và không đồng nhất.

Các ứng viên sẽ dễ dàng bắt gặp những tin tuyển dụng có dạng "làm văn phòng, chỉ cần ngồi đánh máy, không áp KPIs, v.v." hay những tin tuyển dụng tương tự như vậy tràn lan trên mạng xã hội.

Tuy nhiên, thông tin của những tin tuyển dụng dạng này rất mập mờ và không đồng nhất với nhau. Những tin tuyển dụng này thường sẽ không kèm theo tên công ty và địa chỉ công ty, ứng viên nào muốn biết thêm thông tin về công việc thì phải liên hệ qua tin nhắn với nhà tuyển dụng.

Đây là một trong những dấu hiệu lừa đảo tuyển dụng mà các ứng viên cần phải chú ý. Hãy tự đặt ra những câu hỏi nghi vấn:

• Vì sao nhà tuyển dụng muốn giấu tên công ty?
• Vì sao các chi tiết công việc không được nói đến?
• Vì sao không có sự đồng nhất giữa các vị trí và yêu cầu công việc?

Một ví dụ có thể kể đến về sự không đồng nhất giữa vị trí và yêu cầu công việc đó là làm sales nhưng không áp KPIs. Đây là một lời mời gọi thường thấy trên các nền tảng mạng xã hội, đánh vào tâm lý "không làm mà vẫn có ăn" của những ứng viên muốn tìm kiếm những công việc nhàn rỗi.

Do đó, các ứng viên hãy suy nghĩ lại trước khi ứng tuyển nếu thông tin trong tin tuyển dụng không rõ ràng, không đồng nhất hoặc không thể kiểm chứng.

Tài khoản tuyển dụng đăng nhiều tin tuyển dụng không liên quan đến nhau.

Đây là một dấu hiệu lừa đảo tuyển dụng mà các ứng viên nên chú ý đến. Những tài khoản này thường đăng những tin tuyển dụng không liên quan đến nhau từ vị trí tuyển dụng, công ty tuyển dụng, và nơi làm việc.

Bạn có thể thấy buổi sáng họ đăng tin tuyển vị trí SEO Marketing cho một công ty nhưng buổi chiều lại đăng tuyển Sales cho một công ty khác. 

Ngoài ra, còn nhiều chi tiết như nội dung đăng tuyển cho cùng một vị trí mà không giống với nội dung đăng gần đây, quan sát kỹ thì bạn sẽ thấy những nội dung của các tài khoản tuyển dụng này đăng lên không có nhiều tính liên quan.

Do đó, nếu tài khoản tuyển dụng đăng nhiều tin không liên quan đến ngành nghề hoặc thông tin có vẻ không thật, đây có thể là dấu hiệu của một hành vi lừa đảo tuyển dụng.

Địa điểm phỏng vấn không liên quan đến trụ sở và chi nhanh của công ty.

Đây cũng là một dấu hiệu của lừa đảo tuyển dụng mà các ứng viên cần lưu tâm. Thông thường khi ứng tuyển vào một vị trí bất kỳ trong công ty thì những người phỏng vấn bạn sẽ là những người thuộc bộ phận của vị trí bạn ứng tuyển hoặc người phỏng vấn bạn sẽ là quản lý cấp cao.

Khi bạn được hẹn phỏng vấn ở một địa điểm không nằm trong trụ sở hay chi nhánh của công ty đó thì bạn nên cẩn thận xác nhận lại xem đây có phải là chi nhánh mới mà công ty chưa cập nhật hay không. Trong trường hợp bạn không thể xác định được địa điểm phỏng vấn có đáng tin cậy hay không thì bạn nên xem xét lại quyết định đi phỏng vấn của mình.

Nhà tuyển dụng yêu cầu phỏng vấn qua ứng dụng không đáng tin cậy.

Hiện nay có rất nhiều những ứng dụng mà bạn có thể lập tài khoản chỉ với số điện thoại hoặc email, quan trọng hơn là không chịu sự kiểm soát của công an và chính phủ.

Những cá nhân hoặc tổ chức có mục đích lừa đảo tuyển dụng thường sử dụng những ứng dụng này nhắm chiếm đoạt thông tin cá nhân và chiếm đoạt tài sản của bạn. 

Ứng dụng thường thấy nhất hiện nay ở Việt Nam sử dụng cho mục đích này là Telegram. Đây là một ứng dụng có tính bảo mật về nội dung của cuộc trò chuyện cao nhưng rất dễ để tạo tài khoản, điều này vô tình tạo cơ hội cho những việc làm phạm pháp trên không gian mạng trong đó có lừa đảo tuyển dụng.

Nếu bạn nhận được lời mời làm việc và yêu cầu phải cài những ứng dụng không được kiểm soát bởi công an và chính phủ như Telegram thì hãy đề phòng cảnh giác tránh bị lừa đảo.

Nội dung tin tuyển dụng khác xa so với công việc thực sự phải làm.

Hiện nay có rất nhiều nhà tuyển dụng sử dụng các thông tin tuyển dụng không đúng như công việc cần làm ở vị trí đăng tuyển.

Bạn có thể bắt gặp những tin tức tuyển dụng ngành Marketing liên quan đến phân tích số liệu và lên kế hoạch cho sự kiện nhưng khi đến nơi người phỏng vấn sẽ yêu cầu bạn làm những công việc không liên quan như đi bán hàng, hoặc không cung cấp cho bạn môi trường cần thiết để bạn làm việc.

Một ví dụ về việc không cung cấp môi trường làm việc tối thiểu dựa trên báo cáo việc làm của StudentJob.

Có một ứng viên mà StudentJob đã được báo cáo về tin tuyển dụng vị trí SEO Marketing nhưng khi đến công ty thì công ty yêu cầu nhân viên sử dụng những máy tính đã cũ sử dụng hệ điều hành Windows XP. Công ty không cho phép sử dụng máy tính riêng vì sợ lộ bí mật kinh doanh, nhân viên đó không thể sử dụng những công cụ cần thiết để thực hiện các công việc SEO như dự định vì những công cụ đó không hỗ trợ Windows XP.

Tuy đây không hẳn là một hình thức lừa đảo tuyển dụng nhưng hành vi này cũng làm cho các ứng viên rơi vào thế khó xử khi không thực sự có thể làm công việc của mình.

Cách báo cáo khi gặp tin tuyển dụng có dấu hiệu lừa đảo

Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào của một tin tuyển dụng lừa đảo, hãy ngừng tương tác và không tiếp tục cung cấp thông tin cá nhân.

Thêm nữa, bạn hãy báo cáo tin tuyển dụng lừa đảo thông qua những hình thức báo cáo của nền tảng tìm việc mà bạn đang sử dụng.

Trường hợp bạn sử dụng mạng xã hội như Facebook và Twitter. Bạn có thể báo cáo bài đăng lừa đảo, đăng tin không đúng sự thật, bạn cũng có thể báo cáo với trưởng nhóm và đăng một bài đến nhóm để cảnh báo tin tuyển dụng lừa đảo đó những người đang đi tìm việc.

Trường hợp bạn sử dụng dịch vụ tuyển dụng của StudentJob. Bạn có thể báo cáo tin tuyển dụng ở ngay phía dưới tin bạn đang đọc như hình ảnh dưới đây.

Khi bạn bấm vào chữ "Hãy phản ánh với chúng tôi" thì mẫu Phản ánh tin tuyển dụng không chính xác sẽ hiện ra, bạn sẽ cần nhập những thông tin sau để báo cáo:

• Họ và tên
• Email
• Số điện thoại
• Địa chỉ (Không bắt buộc)
• Nội dung

Bạn hãy nêu ra lý do bạn cho rằng đây là tin tuyển dụng lừa đảo ở mục "Nội dung". Sau đó StudentJob sẽ kiểm tra và xác nhận, sau khi đã có kết quả, chúng tôi sẽ gửi thông tin phản hồi dựa trên Họ và tên, Email, và Số điện thoại bạn cung cấp.

Bạn cũng có thể áp dụng cách thức báo cáo này với những trang tuyển dụng có cách thức hoạt động giống với StudentJob.

Lời kết

Việc tìm kiếm việc làm là một phần quan trọng trong sự phát triển cá nhân và sự nghiệp. Tuy nhiên, sự thận trọng và cảnh giác luôn cần thiết để tránh là nạn nhân của lừa đảo qua tin tuyển dụng. Hy vọng rằng thông qua bài viết này, StudentJob đã giúp bạn đã có thêm kiến thức và kỹ năng để nhận biết và đối phó với những dấu hiệu của hành vi lừa đảo tuyển dụng trong quá trình tìm kiếm việc làm tại Việt Nam. Chúc bạn thành công trong hành trình tìm kiếm công việc mơ ước.